KARAYOLLARI MOTORLU ARAÇLAR ZORUNLU MALİ SORUMLULUK SİGORTASI GENEL ŞARTLAR DEĞİŞİKLİĞİ

GİRİŞ

 

04.12.2021 tarihli ve 31679 Sayılı Resmi Gazete’de “Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartlarında Değişiklik Yapılmasına Dair Genel Şartlar” (“Genel Şartlar”) yayımlanarak aynı tarihte yürürlüğe girmiştir. Yürürlük tarihinden sonra yapılan değişiklikler, söz konusu değişikliğin yürürlüğe girdiği tarihten sonra akdedilen sözleşmelere uygulanacaktır.

 

09.06.2021 tarihli ve 7326 sayılı Kanun ile 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun 90 ve 92’nci maddelerinde yapılan değişikliklerde, zorunlu mali sorumluluk sigortası teminatı kapsamında yer alan değer kaybı, sürekli sakatlık ve destekten yoksun kalma tazminatlarına ilişkin kanuni çerçeve çizilmiş ve uygulamaya ilişkin usul ve esasları belirleme yetkisi Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumuna bırakılmıştır. Bu bağlamda, yerleşik yargı içtihatları da göz önüne alınmak suretiyle Genel Şartlarda bir takım değişiklikler yapılmış ve Genel Şartların "Yürütme" başlıklı C.13 maddesinde Genel Şartların SEDDK başkanı tarafından yürütüleceği düzenlenmiştir.

 

Genel Şartlarda yapılan değişiklikler aşağıda dört (4) başlıkta incelenmekte olup son kısımda tazminat talebinde bulunan hak sahiplerinin sigorta şirketine ibraz etmeleri gereken belgelere yer verilmiştir.

 

I. MADDİ ARAÇ HASARI

Genel Şartların "Tazminat ve Giderlerin Ödenmesi" başlıklı B.2./(2.1) maddesinde yapılan değişiklik ile, araç hasarlarının onarımında öncelikle orijinal parça kullanımı şartı getirilmiştir. Ancak, hak sahibinin onayının alınması veya hasar gören parçanın orijinal parça ile değiştirilmesine imkân olmaması halinde hasar gören parça, eşdeğer veya yeniden kullanılabilir parça ile değiştirilebileceği, değişimi gereken parçanın orijinal olmaması halinde, eşdeğer veya yeniden kullanılabilir parça kullanımının mümkün olacağı düzenlenmiştir.

 

Hasar gören parçanın eşdeğer parça ile değiştirilmesine imkân olmaması halinde ise orijinal parça ile değiştirilir. Eşdeğer veya yeniden kullanılabilir parça ile değişim imkanı olduğu halde orijinal parça ile onarım sağlanır ise sigortacının sorumluluğu, sigortacının kaza tarihi itibariyle benzer hasarlardaki onarım uygulamasına göre, eşdeğer veya yeniden kullanılabilir parça bedeli ile sınırlıdır.

 

Gerek hak sahibinden onay alındığını veya hasar gören parçanın orijinal parça ile değiştirilmesine imkan olmadığını gerekse eşdeğer veya yeniden kullanılabilir parça ile değişim imkanı olduğunu ispat yükü sigortacıya aittir. Her halükarda, araçta değer artışının meydana gelmesi durumunda, bu fark tazminat miktarından indirilemez.

​

II. DEĞER KAYBI TAZMİNATI

Genel Şartların "Teminat Dışında Kalan Haller" başlıklı A.5 maddesine eklen (ö) bendi ile, hasar sebebiyle trafikten çekme veya hurdaya çıkarılma işlemi görmüş araçların değer kaybı tazminat talepleri poliçe teminat kapsamı dışında bırakılmıştır.

 

2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanununun 90. maddesi uyarınca, değer kaybı tazminatı hesaplamasının usul ve esasları Genel Şartlar Ek-1'de düzenlenmiştir. Buna göre, değer kaybı, talep edilmesi halinde, SEDDK tarafından belirlenecek usul ve esaslara göre atanacak sigorta eksperleri tarafından Ek-1'de yer alan esaslara göre tespit edilecektir.

 

Teknik, adil ve araç piyasasındaki gerçeklerle uyumlu bir değer kaybı tazminatı hesaplama metodolojisi geliştirebilmek amacıyla, değer kaybı tazminatı hesabında maddi hasar sonrası değer kaybına uğrayan aracın nitelikleri ve araçta değer kaybı oluşmasına sebebiyet veren hasarın tüm nitelik ve nicelikleri Genel Şartlar Ek-1'de dikkate alınmıştır.

 

III. BEDENİ ZARARLAR

Genel Şartların "Kapsama Giren Teminat Türleri" başlıklı A.5 Maddesinin (c) bendinde yer alan "Sürekli Sakatlık Teminatı" ibaresi "Sakatlanma Teminatı" olarak değiştirilmiş ve trafik kazası nedeniyle mağdurun geçici iş göremezlik ve sürekli sakatlık zararının bu teminattan karşılanacağı düzenlenmiştir.

 

Geçici iş göremezlik süresinin ve tedavi sürecinin tamamlanması sonrasında sakatlık oranının, Erişkinler için Engellilik Değerlendirilmesi Hakkında Yönetmelik ve Çocuklar İçin Özel Gereksinim Değerlendirilmesi Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre düzenlenen Kurul Raporu ("Kurul Raporu") ile tespit edileceği ifade edilmiştir. Geçici iş göremezlik süresi ve sürekli sakatlık oranının belirlenmesinden sonra ortaya çıkan ve tıbben gerekli olan sürekli bakıcı giderleri de bu teminat kapsamında düzenlenmiştir.

 

Kurul Raporu için mağdurun sigorta şirketine başvurması halinde başvuru tarihinden itibaren beş (5) iş günü içerisinde sigorta şirketi tarafından ilgili sağlık kuruluşuna yazı gönderilecektir. Hak sahibi tarafından anlaşılabilecek düzeyde basit ve sade bir şekilde hazırlanan, esas alınan parametrelerin, kullanılan varsayımların ve varsa tazminat tutarı üzerinden yapılan indirimlerin açıkça belirtildiği aktüerya raporu, hazırlanmasına müteakip üç (3) iş günü içerisinde sigorta şirketi tarafından hak sahibine gönderilecektir.

 

Sigorta şirketi tarafından yapılan ödeme hakkında taraflar arasında ihtilaf olması halinde öncelikle ödeme tarihindeki veriler esas alınarak tazminat hesabı yapılarak hesaplanan tazminat ile ödeme karşılaştırılacaktır. Hak sahibi lehine fark çıkması halinde, güncel veriler üzerinden tekrar hesaplama yapılacaktır ve geçmişte yapılan ödemenin hesap tarihindeki değeri düşülerek kalan tutar hak sahibine ödenecektir.

 

2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanununun 90. maddesi uyarınca, geçici iş göremezlik ve sürekli sakatlık tazminatlarının hesabında uygulanacak usul ve esaslar Genel Şartlar Ek-2'de düzenlenmiştir. Buna göre;

• Geçici iş göremezlik tazminatı, geçici iş göremezlik süresi boyunda mağdurun sakatlık oranının %100 olduğu varsayımıyla, mesleğine bakılmaksızın, herkes için hesaplanır.

• Hesaplamalarda, Genel Şarlar Ek-7'de yer alan TRH-2010 yaşam tabloları esas alınır.

• Hesaplamalarda %1,65 teknik faiz indirimi uygulanır.

• Mağdurun kaza tarihi itibariyle resmi belgeli (SGK Hizmet Dökümü, Bordro, Gelir Vergi Beyannamesi) vergilendirilmiş net geliri üzerinden hesaplama yapılır. Bu gelirin, ilgili dönemin net asgari ücretinden fazla olması halinde, işlemiş ve işleyecek dönem hesaplamalarında kullanılmak üzere asgari geçim indirimi dahil net asgari ücrete oranına göre ilgili dönemlerin geliri belirlenir. Hesap tarihindeki vergilendirilmiş net gelirin, kaza tarihindeki gelirin üzerinde olması halinde hesap tarihindeki gelir esas alınır. İkramiye, prim, giyim, yakacak, ek ders, döner sermaye gibi ödemeler, kaza tarihinden önceki son bir yıl içinde ödendiğine ilişkin belgelerin ibrazı halinde hesaba dahil edilir. Maaş ödemesiyle birlikte kesilen icra, bireysel emeklilik katkı payı ve sendika üyeliği gibi ödemeler de hesaba dahil edilir. Çalışma hayatına bağlı olmayan kazançlar ise aylık gelir tespitinde dikkate alınmaz.

• Mağdurun geliri asgari ücret düzeyinde ise, işlemiş dönem, AGİ hariç net asgari ücret üzerinden, iskonto edilmeden ve hesap tarihine güncellenmeden, işleyecek dönem ise AGİ dahil net asgari ücret üzerinden "Dönem Başı Ödemeli Tam Hayat Anüitesi" ile hesaplanır.

• Sürekli bakıcı gideri, bakıcı tutulduğunun belgelendirilmemesi halinde bekar ve çocuksuz kişiler için geçerli AGİ dahil net asgari ücret üzerinden, bakıcı tutulduğunun belgelendirilmesi halinde ise brüt asgari ücret üzerinden hesaplanır.

• Mağdurun askerliğe elverişli olmadığına dair resmi bir belgesi yok ise muhtemel askerlik süresince pasif dönemde olduğu kabul edilir.

• Sürekli bakıcı gideri, Erişkinler için Engellilik Değerlendirilmesi Hakkında Yönetmelik ve Çocuklar İçin Özel Gereksinim Değerlendirilmesi Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre kısmi bağımlı olarak tanımlanan ve Yönetmelik hükümlerine göre %50 ve üzeri engel oranına sahip kişiler için %50 oranında, tam bağımlı olarak tanımlanan kişiler için ise %100 oranında "Dönem Başı Ödemeli Tam Hayat Anüitesi" ile hesaplanır.

2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanununun 90. maddesi uyarınca, destekten yoksun kalma tazminatı hesabında uygulanacak usul ve esaslar ise Genel Şartlar Ek-3'te düzenlenmiştir. Buna göre;

• Destekten yoksun kalma tazminatı hesabında esas alınacak yaşam tablosu, gelir, uygulanacak teknik faiz indirimi, aktif ve pasif dönem gibi aktüerya kuralları ise sürekli sakatlık tazminatı hesabında uygulanacak usul ve esaslar ile paralel şekilde düzenlenmiştir.

• Desteklik süresi, eş için yeniden evlenme tarihine kadar geçen süredir.

• Bakıma muhtaçlık gibi özel bir durum olmaması halinde, çocuklar için 22 yaş desteklik süresi sonudur. Lisans ve lisansüstü eğitim düzeyinde bulunan çocuklar için ise desteklik süresi sonu 25 yaş olarak belirlenmiştir. Kız ve erkek çocukları için ayrıca bir ayrım yapılmamıştır.

• Destek payları, destek şahsı ve eşi için 2'şer pay, destek şahsının çocukları ile anne ve babası için 1'er pay olacak şekilde dağıtılır. Destek şahsının anne veya babasının destekten çıkması halinde diğerlerine 2 pay ayrılır. Çocuklarından birinin veya eşinin destekten çıkması halinde ise destekten çıkanın payı, ilgilisine göre destek şahsı, eşi ve diğer çocukları arasında paylaştırılır. Her destekten yoksun kalanın payı, toplam paya bölünerek hesaplanır.

• Bekar olan destek şahsının muhtemel evlenme yaşı, TÜİK verilerine göre belirlenir. Evlendikten sonra ise 2 yıl ara ile toplam 2 çocuk sahibi olacağı varsayılır.

• Yeniden evlenme olasılığı, dul kalan eşin hesap tarihindeki yaşı esas alınarak Genel Şartlar Ek-6 madde 9'de yer alan tabloya göre belirlenir.

• Destek şahsının 18 yaşından küçük olması durumunda aktif dönem başlangıcına kadar geçen dönem için yetiştirme gideri hesaplanır. Bunun yanı sıra, askerlik dönemi tenzili yapılmaz.

Yukarıda belirtilen usul ve esasların dışındaki istisnai durumlarda genel kabul görmüş aktüerya kuralları, yargı içtihatları, sigortacılık prensipleri, yayımlanmış istatistiki veriler ve ilgili bilimsel çalışmalar göz önünde bulundurularak çeşitli varsayımlar kullanılabilir.

 

SONUÇ

04.12.2021 tarihli ve 31679 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Genel Şartlar, 04.12.2021 tarihi itibariyle akdedilecek olan Zorunlu Mali Mesuliyet (Trafik) Sigorta sözleşmeleri yönünden uygulanacaktır.

Danıştay ve Yargıtay kararları esas alınmak suretiyle ve aktüerya biliminin genel kabul görmüş prensipleri göz önünde bulundurularak 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanuna uygun şekilde araç hasar onarımı, değer kaybı tazminatı, sakatlık tazminatı ve destekten yoksun kalma tazminatı hesaplamalarına detaylı düzenlemeler getirilmiştir. Bu düzenlemeler ile tazminat hesaplamalarında yeknesaklık sağlanması, hak sahiplerinin gerçek zararının en kısa sürede karşılanması ve trafik sigortalarından doğacak hak ve yükümlülüklerin gerek sigortalılar ve hak sahipleri gerekse sigorta şirketleri bakımından öngörülebilirliğe kavuşmuş olması amaçlanmıştır. Bu sayede, trafik kazası sonucu zarara uğrayan mağdurların gerçek zararlarının trafik sigortaları kapsamında hızlı ve adil bir şekilde tazmin edilmesi ve taraflar arasındaki uyuşmazlıkların asgari düzeye indirilmesi hedeflenmiştir.

 

Resmi Gazete için tıklayınız.